****** ve Sanat (******'ün Sanata ve Sanatçyya Verdi?i Önem Yle Ylgili Sözleri)
******, sanaty seven, sanatçylara de?er veren ve onlary destekleyen bir devlet adamydyr. Çocuklu?undan itibaren sanata ilgi duymu? ve sanatyn bazy dallaryyla çok yakyndan ilgilenmi?tir. Gençli?inde ?iir ve edebiyata yakynlyk duymu?, Namyk Kemal'in ?iirlerini okumu? ve ondan etkilenmi?tir.
******'ün kaleme aldy?y ve 1927 yylynda Türkiye Büyük Millet Meclisinde okudu?u "Nutuk" adly eseri, ******'ün en büyük edebî eseridir. Yazmy? oldu?u "O?uz O?ullary" adly ?iir de ******'ün ?iir konusundaki yetene?ini sergileyen ve her Türk'ün okumasy gereken bir eserdir.
******, ?iir ve edebiyat dy?ynda müzi?e de büyük bir ilgi duymu?tur. ?arky ve türküleri dinlemekten büyük bir zevk alan ******, zaman zaman okunan ?arkylara e?lik etmi?, oynanan halk oyunlaryna katylmy?tyr. Bazy Rumeli türküleri, onun sesinden notalara dökülmü? ve müzik repertuarymyzda yer almy?tyr.
******, askerî ata?e olarak Sofya'da görevli bulundu?u dönemde çok sesli müzi?e ilgi duymaya ba?lamy?tyr. Klâsik müzik konserlerine ve operalara giderek bu müzik türlerini tanyma fyrsaty bulmu?tur. Cumhuriyetin ilânyndan sonra, ülkemizde bu müzik türlerinin sevilmesini ve müzik kültürümüzde yer almasyny sa?lamak amacyyla yapylan çaly?malara önderlik etmi?tir. Ülkemizde müzik sanatynyn geli?mesi için bütün olanaktan kullanmy?tyr.
******'ün zamanynda yapylmy? bazy binalaryn güzelli?i, ülkemizdeki ça?da?la?ma hareketini ifade edebilecek nitelik ta?ymaktadyr. Ayryca mimarî eserlerin korunmasyna verdi?i önem de ******'ün mimarîye olan ilgisinin önemli kanytlaryndandyr.
******'ün, tiyatro, bale, edebiyat, heykeltyra?lyk, mimarî, resim, müzik gibi sanat dallaryyla ve sanatçylarla ilgilenmesi, onlary desteklemesi ******'ün sanatla çok yakyn bir ili?ki içinde oldu?unun göstergesidir.
******,sanatla ilgili dü?üncelerini,Türkiye Büyük Millet Meclisindeki konu?malarynda, Çankaya Kö?künde sanatçylarla yapty?y sohbet ve tarty?malarda belirtmi?tir. ******'ün bu konu?ma ve tarty?malarda dile getirdi?i sanatla ilgili dü?ünceleri, Türk halkyna ileti niteli?i de ta?ymaktadyr.
******, sanatyn tanymyny ?u sözlerle açyklamy?tyr: "Sanat güzelli?in ifadesidir. Bu anlatym sözle olursa ?iir, ezgi ile olursa müzik, resim ile olursa ressamlyk, oyma ile olursa heykeltyra?lyk, bina ile olursa mimarlyk olur."
Sanatyn, bir toplumun ilerlemesindeki öneminin ve vazgeçilmezli?inin bilincinde olan ******, bu dü?üncesini ?u sözlerle ifade edili?tir: "Sanatsyz kalan bir milletin hayat damarlaryndan biri kopmu? demektir," "Bir millet sanata önem vermedikçe büyük bir felâkete mahkûmdur," "Dünyada medenî, ileri ve geli?mi? olmak isteyen herhangi bir millet, mutlaka heykel yapacak ve heykeltyra? yeti?tirecektir." ******'ün bu sözleri, sanalla ilgili temel dü?üncelerini ifade etmesi bakymyndan önemlidir.
******'ün sanatçylarla ilgili dü?üncelerini ifade etti?i sözleri ise ?unlardyr: "Sanatçy, toplumda uzun çaly?ma ve u?ra?lardan sonra alnynda y?y?y ilk hisseden insandyr." "Hepiniz milletvekili olabilirsiniz, bakan olabilirsiniz; hatta Cumhurba?kany olabilirsiniz, fakat sanatkâr olamazsynyz."
"Adymyz Andymyzdyr" adly ?arkyyy ö?renelim. ?arkyyy, synyfymyzda seslendirelim.
Büyük bir sanatsever olan ******'ün gönlünde, müzi?in ayry bir yeri vardy. Bu nedenle millî kültürümüzde önemli bir yer tutan güzel sanatlar içinde müzi?e ayry bir önem vermi?tir. Müzi?in önemiyle ilgili dü?üncelerini, ?u sözleriyle ifade etmi?tir: "Hayatta müzik gerekli de?ildir. Çünkü hayat müziktir. Müzik ile ilgisi olmayan varlyklar, insan de?ildirler. E?er söz konusu olan hayat insan hayaty ise müzik mutlaka vardyr. Müziksiz hayat zaten mevcut de?ildir: Müzik hayatyn ne?esi, ruhu, sevinci ve her ?eyidir."
Yapylacak inkylâplaryn ba?aryya ula?masyna, müzik alanyndaki geli?meleri ölçü gösteren ******, bu konudaki dü?üncelerini ?u sözleriyle ifade etmi?tir: "Osmanly müzi?i, Türkiye Cumhuriyeti'ndeki büyük devrimleri söyleyecek güçte de?ildir. Bize yeni müzik gereklidir. Bu müzik, özünü halk müzi?inden alan çok sesli bir müzik olacaktyr." "Bir ulusun yeni de?i?ikli?inde ölçü, musikide de?i?ikli?i alabilmesi, kavrayabilmesidir."
******'ü konu alan a?a?ydaki mar?y ö?renelim. Mar?y, sesimizle ve çalgymyzla seslendirelim.
******, müzi?in önemle ve öncelikle, modern müzik (çok seslilik) kurallary içinde ele alynmasyny istemi?tir. Bu konuyla ilgili dü?üncelerini ?u sözleriyle ifade etmi?tir: "Arkada?lar, güzel sanatlaryn hepsinde, ulus gençli?inin ne türlü ilerletilmesini istedi?inizi bilirim. Bu yapylmaktadyr. Ancak bunda en çabuk, en önde götürülmesi gerekli olan Türk musikisidir."
******, Türk müzi?inin evrensel müzikteki yerini bir an önce almasy amacyyla yapylan çaly?malara önderlik etmi?tir. Müzik e?itimi görmeleri için çok sayyda ö?renciyi Avrupa'ya göndermi?tir. Ankara'da Musiki Muallim Mektebi ile Ystanbul'da Sanayi-i Nefise mekteplerinin açylmasyny sa?lamy?tyr. Bu konudaki dü?üncelerini de ?u sözleriyle ifade etmi?tir: "Ulusal ince duygulary, dü?ünceleri anlatan yüksek deyi?leri, söyleyi?leri toplamak, onlary bir gün önce genel son musiki kurallaryna göre i?lemek gerektir. Ancak bu sayede Türk ulusal musikisi yükselebilir, evrensel musikide yerini alabilir."